چنانچه دچار دردهای مداوم در عضلات خود هستید و قصد دارید با مفهوم گره‌های عضلانی آشنا شوید، این مقاله را از دست ندهید. گره‌های عضلانی یا نقاط ماشه‌ای، تکه‌های کوچکی در زیر پوست هستند که هنگام لمس قابل احساسند. این نقاط در نوارهای عضلانی واقع شده‌اند و معمولاً به شدت حساس‌اند. در این مقاله، به بررسی عمیق علائم و عوارض این گره‌ها، علت به وجود آمدن آنها و راه‌های درمانی خواهیم پرداخت. همچنین به بررسی روش‌های پیشگیری و عوارض عدم درمان نیز می‌پردازیم. در صورت بروز درد مداوم، به خصوص در نواحی خاص، مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا بتواند تشخیص و درمان لازم را ارائه دهد.
گره عضلانی چیست؟
تحقیقات حول دردهای عضلانی به قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد و در طول تاریخ از اصطلاحات مختلفی برای توصیف این دردها استفاده شده است. در حال حاضر، اصطلاحات “نقاط ماشه‌ای میوفاسیال” و “درد میوفاسیال” بیشتر مورد قبول است. تغییرات کوچک در بافت‌های عضلانی می‌تواند منجر به بروز گره‌های عضلانی گردد.
گره‌های عضلانی، به صورت نقاط حساس و قابل لمس در نوارهای عضلانی اسکلتی وجود دارند. این نقاط به شکل گره‌هایی کوچک در زیر پوست به وضوح حس می‌شوند و ممکن است با لمس، درد و احساس ناراحتی ایجاد کنند. این گره‌ها الگوی ارجاعی دارند و غالباً با اختلالات طولانی‌مدت عضلانی-اسکلتی همراه می‌شوند.
نقاط ماشه‌ای در تمام عضلات، درد یا اسپاسم ایجاد نمی‌کنند. در واقع، زمانی که فقط یک قسمت کوچک از عضله دچار اسپاسم شود، ممکن است آثار درد را مشاهده کنید. اما با افزایش تعداد این نقاط، درد شدیدتر می‌شود و امکان حرکت عضله به شدت محدود می‌گردد.
این گره‌ها می‌توانند در هر نقطه‌ای از بدن خود را نمایان کنند. به ویژه در نواحی خاص، مانند:
- عضلات ذوزنقه‌ای در بالای شانه که در طرفین گردن قرار دارند.
- عضلات کوادراتوس کمری
- همسترینگ
- عضلات ساق پا
- امتداد عضلات ایلیوتیبیال
گره‌های عضلانی، نقاط حساس و تحریک‌پذیر در نوارهای عضلانی هستند که به شکل گره‌هایی کوچک زیر پوست مشخص می‌شوند.
انواع نقاط ماشه‌ای
در زمینه مشکلات ارتوپدی، دو نوع اصلی گره عضلانی وجود دارد که می‌توان با فیزیوتراپی درمان کرد:
- نقاط ماشه‌ای فعال: این نوع گره‌ها، درد را فقط به ناحیه خاصی محدود نمی‌کنند. به عنوان مثال، اگر این گره‌ها در ناحیه شانه باشند، هنگام فشار بر روی آنها درد ممکن است به قفسه سینه نیز سرایت کند.
- نقاط ماشه‌ای غیرفعال: در این نوع، درد فقط در ناحیه خود گره حس می‌شود. به عنوان مثال، اگر گره عضلانی در همسترینگ وجود داشته باشد، هنگام فشار، درد فقط در همان ناحیه حس می‌شود.
علائم گره عضلانی چیست؟
دردهای عضلانی می‌توانند به دلایل مختلف بروز کنند و گره‌های عضلانی به طرز خاصی شناسایی می‌شوند. در صورتی که دچار چنین دردهایی شده‌اید و اکثر نشانه‌های زیر را دارید، احتمالاً به تریگر پوینت مبتلا هستید:
- نقاط دردناک و حساس به لمس در عضلات (اگر درد در محل اتصال تاندون به مفصل باشد، احتمالاً علت درد متفاوت است).
- درد بیشتر مشابه درد عضلات است تا درد مفاصل.
- احساس سنگینی و سفتی در ناحیه درد.
- وجود درد در یک ناحیه مشخص و واضح.
- درد ممکن است ماه‌ها و هفته‌ها ادامه داشته باشد.
- احتمال جابه‌جایی خفیف درد در ناحیه آسیب‌دیده.
- ماساژ می‌تواند به تسکین موقتی درد کمک کند.
- استفاده از دوش آب گرم یا حمام برای مدتی درد را کاهش می‌دهد.
- نیاز به فعالیت و ورزش برای بهبود احساس در ناحیه درد.
در برخی موارد ممکن است علائمی در نقاط دیگر بدن نیز بروز کند که شامل بی‌حسی، گزگز، درد بسیار شدید و درد مفاصل باشد.
در صورت وجود این نشانه‌ها، حتماً به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه نمایید.
علل بروز گره‌های عضلانی
تحقیقات زیادی در این حیطه انجام شده اما بسیاری از جنبه‌های این دردها هنوز مشخص نیست. یکی از نظریه‌ها بر این اساس است که انقباضات شدید در نوارهای عضلانی می‌تواند موجب محدودیت در جریان خون شود، که در نتیجه منجر به درد و سفتی می‌گردد. برای رفع این مشکل، نیاز است که اکسیژن و مواد مغذی به بافت‌های عضلانی برسند، اما کاهش گردش خون این عمل را دشوار می‌کند.
عوامل خطر برای گره‌های عضلانی
شمار زیادی از عوامل می‌توانند به بروز نقاط ماشه‌ای کمک کنند که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- معمولا با افزایش سن
- صدمات ناشی از زمین‌خوردن یا ضربه در هنگام تولد
- عدم تحرک بدنی در طولانی‌مدت
- وضعیت‌های نامناسب بدنی مانند نشستن به حالت نادرست
- استفاده مفرط از عضلات مانند وزنه‌برداری
- استرس و اضطراب دائمی
- کمبود ویتامین‌های مختلف
- مشکلات خواب
- اختلالات مفصلی و هیپرلکسیا
عواملی چون عدم تحرک، وضعیت نادرست بدن و فرسودگی می‌توانند خطر ابتلا به گره‌های عضلانی را افزایش دهند.
عوارض ناشی از وجود گره‌های عضلانی
وجود این نقاط می‌تواند به دیگر نواحی بدن آسیب برساند و اگر تعداد آنها افزایش یابد ممکن است به سندرم درد میوفاسیال منجر شود.
سندرم درد میوفاسیال به نوعی همانند یک بریدگی کوچک بر روی انگشت عمل می‌کند؛ در ابتدا ممکن است درد خفیفی داشته باشد، اما در صورت وجود تعداد بالای این بریدگی‌ها، هر حرکتی دردناک می‌شود. این سندرم می‌تواند باعث درد شدید شده و تشخیص را مشکل کند چون درد در نواحی مختلف احساس می‌شود.
به نقل از منابع معتبر، علائم این سندرم ممکن است باعث ایجاد اختلال در خواب نیز گردد، به گونه‌ای که فرد در یافتن وضعیت مناسب برای خواب به مشکلاتی دچار می‌شود.
اگر تعداد نقاط ماشه‌ای افزایش یافته باشد، ممکن است منجر به سندرم درد میوفاسیال گردد که هر حرکتی را دردآور می‌کند.
نحوه شناسایی نقاط ماشه‌ای
برای شناسایی این گره‌ها آزمایش خاصی وجود ندارد و پزشک می‌تواند با بررسی علائم و فشار بر روی نقاط مشخص، تشخیص دهد.
برای تشخیص درست و مدیریت این گره‌ها باید به متخصص ارتوپدی مراجعه کنید.
درمان گره‌های عضلانی شامل فیزیوتراپی و تکنیک‌های مختلف است که باید تحت نظر پزشک انجام شوند. درمان‌ها به هدف کاهش درد و کنترل نشانه‌های این عارضه انجام می‌شود. گزینه‌های درمانی که فیزیوتراپیست در این راستا می‌تواند پیشنهاد دهد عبارتند از:
- ورزش برای اصلاح وضعیت بدنی
- استفاده از تکنیک‌های درمانی نظیر اولتراسوند و تحریک الکتریکی
- ماساژ درمانی
- تزریق در نواحی حساس
هر یک از این روش‌ها می‌تواند به بهبود جریان خون و کاهش تنش در عضلات کمک کند.
به نقل از پژوهش‌ها، درمان نقاط ماشه‌ای با فشار بر روی آنها صورت می‌گیرد که به طور موقت جریان خون را کاهش می‌دهد و در نتیجه به ترشح اکسید نیتریک کمک می‌کند. این عمل موجب باز شدن رگ‌ها و بهبود جریان خون می‌شود.
۱. درمان با تزریق در نقاط ماشه‌ای
تزریق در نقاط ماشه‌ای یکی از موثرترین درمان‌هاست، که تحت بی‌حسی انجام می‌شود و می‌تواند درد را به مدت معینی کاهش دهد. زمان لازم برای این درمان عموماً کم است و در صورتی که بیمار به دارو حساسیت داشته باشد از سوزن بدون دارو استفاده خواهد شد.
۲. درمان خانگی گره‌های عضلانی
برای تسکین دردهای گره‌های عضلانی، اقدامات ساده‌ای نیز در خانه می‌توان انجام داد. برای مثال، در صورتی که گره در ناحیه پشت باشد، می‌توان با استفاده از توپ تنیس بر روی آن ناحیه فشار وارد کرد یا از فوم رولیر برای نرم کردن بافت عضلانی استفاده کرد.
۳. تمرینات ورزشی برای گره‌های عضلانی
برخی حرکات ورزشی به کاهش درد ناشی از این نقاط کمک می‌کند. برای یادگیری این حرکات، مشاوره با فیزیوتراپیست ضروری است. فیزیوتراپیست می‌تواند تمرینات کششی مناسبی را برای کاهش درد ارائه دهد. در موارد خاص، در صورت وجود درد باید از اسپری‌های بی‌حس کننده استفاده کرد.
برای تشخیص و درمان گره عضلانی به کدام پزشک مراجعه کنیم؟
گره‌های عضلانی یا نقاط ماشه‌ای، عموماً در نوارهای عضلانی اسکلتی شکل می‌گیرند و ممکن است موجب درد شوند. این نقاط قابل لمس و معمولاً حساس به فشار هستند و گاهی درد آنان ممکن است به نقاط دیگر نیز انتشار یابد.
سبب اصلی ایجاد این نقاط هنوز به طور دقیق مشخص نیست، اما عواملی مانند کمبود ویتامین‌ها، اختلالات خواب، استرس مزمن و عدم تحرک یا انقباض بیش از حد عضلات می‌تواند در این بروز این عارضه مؤثر باشد. برای تشخیص این نقاط ماشه‌ای نیاز به آزماش خاصی نیست و معمولاً با روش‌های درمانی مانند ماساژ، تحریک الکتریکی، فیزیوتراپی و تزریق انجام می‌شود. در همه این روش‌ها، فشار بر روی نقاط ماشه‌ای موجب تسکین درد و کاهش علائم خواهد شد.
